P&ID چیست؟ (دیاگرام پایپینگ و ابزاردقیق)

P&ID چیست - آشنایی با دیاگرام پایپینگ و ابزاردقیق

P&ID یا دیاگرام پایپینگ و ابزاردقیق یکی از مدارک بسیار مهم پروژه های ساخت و نصب میباشد که با فرآیند ها سر و کار دارد.

نقشه P&ID چیست و چه کاربردی دارد؟

P&ID خلاصه عبارت Piping and Instrumentation Diagram می باشد و نموداری است که ارتباط بین تجهیزات فرآیندی و ابزاردقیق مورد استفاده برای کنترل فرآیند را نشان می دهد.
تلفظ لغت P&ID با فونتیک فارسی ، به صورت “پی اند آیدی” میباشد که اگر در پروژه های EPC کار کرده باشید، به کررات این واژه را شنیده اید.

نمونه ای از یک نقشه P&ID را در زیر مشاهده می کنید: (برروی عکس کلیک کنید)

همانطور که مشاهده می کنید، این نوع از نقشه ها، سایز و اندازه در اختیار ما نمی گذارد. موقعیت دقیق، سایز و رده لوله ، طول، و این اطلاعات وجود ندارد.

به طور کلی P&ID یک شمای کلی از تاسیسات است، دیاگرام پایپینگ و ابزاردقیق، بر اساس نمودار جریان فرآیند (PFD) تهیه شده و نشانه های گرافیکی تجهیزات و پایپینگ را به همراه نشانه های گرافیکی مربوط به اندازه گیری فرآیند و عملکردهای کنترلی نشان می دهد.
در این نمودار برای نشان دادن تجهیزات و وسایل کنترلی از سمبل ها و اشکال خاصی استفاده می شود که اغلب بر اساس استاندارد ISA طراحی می شوند. به عبارتی، P&ID شکل کامل شده PFD می باشد.

باید ها و نبایدهای نقشه های P&ID :

در P&ID اطلاعات زیر نشان داده میشود:

نمایش کلیه وسایل کنترلی و مشخصات آن
تجهیزات مکانیکال به همراه نام و شماره آن
شیرها (Valve) و مشخصات آنها
کلیه اطلاعات مربوط به پایپینگ شامل شماره خطوط، اندازه، تغییر مشخصه ها، طبقه بندی خطوط و جهت جریان .
کلیه بلایندها (Blind) ، فلنج ها، شیرها، تجهیزات ایمنی، دریچه ها (Vent)، شیر تخلیه (Drain)، فیتینگ ها، تبدیل ها
خطوط شروع و تخلیه موقتی
ورودی ها و خروجی های کنترلی و اینترلاک ها
ورودی های سیستم کنترل کامپیوتری
کلیه وسایل کنترلی شامل لوپ ها، ارتباطات نرم افزاری و هشدارها و سیستم منطقی

موارد زیر نباید در P&ID نشان داده شوند:

شیرهای سر ابزارها
رله های کنترلی
کلیدهای دستی
ظرفیت یا نرخ عملکرد تجهیزات
لوله گذاری و شیرهای اولیه تجهیزات
داده های مربوط به جریان و دمای فشار
زانویی ها، سه راهی ها و فیتینگ های استاندارد مشابه
داده های متریال پایپینگ
یادداشت های تفصیلی

نمودار P&ID پس از تهیه و تایید PFD تهیه می گردد. پس از تهیه و تایید P&ID نیز ، کارشناسان پایپینگ نسبت به تهیه مدارک تفصیلی پایپینگ نظیر نقشه پلن و ایزومتریک و غیره اقدام می کنند.
از سوی دیگر کارشناسان ابزاردقیق نیز با استفاده از این نمودار نسبت به طراحی مدارک تفصیلی ابزاردقیق نظیر منطق کنترلی، صفحات واسط و غیره اقدام می نمایند.

در واقع می توان گفت که P&ID یک مدرک کلیدی در تهیه بسیاری دیگر از مدارک مورد نیاز در طراحی فرآیند می باشد.همچنین پس از تهیه P&ID می توان به خوبی مشخصات و میزان تجهیزات مورد نیاز برای خرید را تخمین زد.

سوالات متداول

نقشه P&ID چیست؟

نقشه های P & ID ،طرح ها و نقشه هایی هستند که نشان دهنده یک سیستم فرآیند شامل لوله کشی ،خطوط لوله، تجهیزات ، ابزار دقیق و سیستم های کنترل است. این نقشه، کل سیستم را با مجموعه ای از نمادها ، سمبل و کدها توصیف کلی می کند.

علائم و نمادهای P&ID چیست؟

علائم P & ID ، مجموعه ای از نمادها هستند که برای نمایش اجزای یک سیستم استفاده می شوند. هر جزء دارای یک نماد منحصر به فرد است که نوع تجهیز و یک کد منحصر بفرد است که شماره سریال تجهیز برای پیگیری در پروژه را نشان می دهد.