استاندارد های نفت و گاز و پتروشیمی

آشنایی با مهمترین استاندارد های کاربردی در صنایع نفت و گاز ،پتروشیمی ، نیروگاهی و صنایع سنگین

استاندارد چیست ؟ مجموعه مدارکی که عموماَ تحت عنوان استاندارد شناخته می شوند از لحاظ فنی به سه دسته تقسیم میگردند که عبارتند از: استاندارد ، کد ها ، و اسپک . ابتدا با هرکدام از این مدارک آشنا شویم: (تفاوت استاندارد ، کد و اسپک)

استاندارد (standard) مجموعه‌ای از تعاریف فنی و راهنمایی هایی است که “چگونگی” انجام یک سری اعمال خاص را تعریف می کند. عمل به استانداردها به شکل اختیاری تلقی می‌شود زیرا به صورت پیشنهاد ارائه شده‌اند و دارای قدرت اجرایی قانونی نیستند.

سازمان وضع کننده استاندارد توانایی این را ندارد که تولید کننده، بازرس و نصب کننده اجرایی را مجبور کند که از استاندارد پیروی کنند.

استانداردها  تنها به عنوان زبان مشترکی به کار می‌روند که کیفیت را تعریف و معیاری برای ایمنی ایجاد می‌کنند. در صورتی که سازندگان از استاندارد پیروی کنند هزینه‌ها کاهش می‌یابد، آموزش راحت‌تر انجام خواهد شد و مشتری نیز زمانی که معیاری برای قضاوت داشته باشد، محصولات را راحت‌تر قبول می‌کند.

کد (code) مدرک استانداردی است که به وسیله چند مرجع مورد قبول واقع گردیده و دارای قدرت قانونی است و یا این که در یک قرارداد تجاری مورد توافق قرار گرفته باشد.

به عنوان مثال، کدهای پایپینگ الزاماتی برای طراحی ، ساخت ، تست و بازرسی لوله‌ها ، فیتینگ ها و سیستم‌های پایپینگ تعریف می‌کنند.

اسپک (specification ) یا به اختصار “SPEC” ، خلاصه‌ای است از استانداردهای مربوطه به همراه تجربه یک شرکت که برای استفاده در پروژه‌های همان شرکت و یا شرکت‌های همکار آن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سازمان‌های تدوین کننده استانداردهای صنعتی

امروزه در سراسر دنیا سازمان‌های زیادی به تدوین استاندارد مشغول هستند. به طور کلی، استانداردهای آمریکایی نسبت به همتایان اروپایی خود دارای ضریب اطمینان بالاتر و کاربردهای بین المللی بیشتری هستند.

از استانداردهای بسیار معروف آمریکایی میتوان به استاندارد ASTM , ANSI/ASME , API , و NFPA نام برد که با آنها بیشتر آشنا خواهیم شد.
استانداردهای اروپایی نیز برای مثال استانداردهای BSI , ISO , DIN و چند استاندارد دیگر را در بر میگیرد.

ASME/ANSI : انجمن مهندسان مکانیک آمریکا (American Society of Mechanical Engineers, ASME) و موسسه ملی استاندارد آمریکا (American National Standard Institute, ANSI) دوتا از مهمترین مراجع نفت و گاز هستند که به صورت مشترک تولید استاندارد می‌نمایند.

NFPA : انجمن ملی حفاظت از آتش (National Fire Protection Association) . نفپا به صورت تخصصی ، بیشتر با تکیه بر ایمنی و حفاظت در برابر آتش و آتشسوزی، استانداردهایی را تنظیم و منتشر می کند.

CSA انجمن استاندارد کانادا (Canadian Standard Association)

 API : سازمان نفت آمریکا (American Petroleum Institute)؛ استانداردهای API بر روی تولید، پالایش و توزیع محصولات نفت خام تمرکز دارند.

قسمتهایی که به صنعت پایپینگ در API اختصاص یافته، از مهمترین و پرکاربردترین استانداردهای پایپینگ به شمار می روند.

 ASTM : تعداد زیادی از استانداردهای تست و متریال آمریکا (American Society of Testing and Materials) مربوط به تعیین مواد خام، فورجینگ (forging) و ریخته‌گری (casting) برای صفحات و پلیت ها، اتصالات (fitting)، لوله (pipe) و ولو (valve) میباشد.

ASTM به صورت استانداردهای ابعادی (dimensional)، متریالی (material) و مقاومتی در نظر گرفته می‌شود. که مهمترین مرجع برای اندازه فیتینگ ها و لوله های پایپینگ همین ASTM است.

اسپک پروژه : سند راهبردی تا پایان پروژه

 همانطور که اشاره کردیم، علاوه برای سازمانهای غیر انتفاعی برای تولید کد و استاندارد، یک پروژه نیز برای خود اسنادی دارد که تحت عنوان اسپک پروژه ، تعریف می گردد.

اسپک پروژه معمولاً شامل موارد زیر است:

• اهداف پروژه
• دامنه پروژه
• الزامات پروژه
• برنامه زمانی (Time Schedual)
• بودجه مالی پروژه
• مسئولیت ها
• کنترل کیفی و معیار
• خطرات و چالش

اهداف پروژه، شرح واضح از اهداف پروژه و آنچه که باید حاصل شود.
دامنه پروژه، تعریف محدوده پروژه است ، شامل کارهایی که باید انجام شود و کارهایی که خارج از محدوده پروژه هستند.
برنامه زمانی: برنامه زمانی پروژه، شامل تاریخ شروع و پایان پروژه، مراحل، مهلت ها و توافقهای بین طرفین.
بودجه پروژه ، منابع مالی را تعریف می کند.
نقش‌ها و مسئولیت‌های تیم پروژه و ذینفعان باید به صورت دقیق مشخص باشد تا از سردرگمی ها جلوگیری شود.
معیارهای کیفیت برای ارزیابی پیشرفت پروژه استفاده می‌شوند.
شناسایی خطرات و چالش‌های احتمالی پروژه برای جلوگیری از هدر رفت منابع ضروری است.

سوالات متداول (FAQ)