ایزومتریک چیست؟

isometric (یا نقشه آیزومتریک)، نوعی از نقشه‌های مهندسی است که هدف آن، ارائه یک تصویر کلی فضایی، با استفاده از تصویرسازی سه‌بعدی بر سه محور X,Y,Z (طول، عرض و ارتفاع) ، می‌باشد.

فهرست مطالب…

1. تعریف آیزومتریک
   تفاوت نقشه‌های آیزومتریک با نقشه‌های دو بعدی
   تفاوت بین طراحی آیزومتریک و پرسپکتیو
   ویژگی‌های طراحی آیزومتریک
2. کاربردهای آیزومتریک
3. کاربرد آیزومتریک در پایپینگ
   اجزا در نقشه آیزومتریک پایپینگ
   ابزارها و نرم‌افزارهای طراحی آیزومتریک پایپینگ
   مراحل رسم آیزومتریک پایپینگ
4. چگونه یک آیزومتریک رسم کنیم؟
   راهنمای گام‌به‌گام طراحی یک شکل آیزومتریک
5. سوالات متداول FAQ
6. فهرست منابع معتبر و مرتبط برای مطالعه بیشتر

آیزومتریک چیست؟

همانطور که در بالا اشاره شد، آیزومتریک یکی از چندین نوع نقشه های هندسی است. در این نقشه، تصویرسازی سه بعدی در سه راستا اهمیت دارد. محور ایکس نمایانگر طول جسم، محور ایگریگ نمایانگر عرض و محور Z نشاندهنده ارتفاع است.

تفاوت آیزومتریک با نقشه های دوبعدی

نقشه های دوبعدی فقط از دو محور استفاده می کنند و طول و عرض یک جسم بر روی محور x و y بر روی صفحه کاغذ رسم میشود. ولی نقشه آیزومتریک برای نشان دادن سه بعد است.

از آنجایی که ما نیاز داریم سه بعد را بر روی یک صفحه دو بعدی (مثل کاغذ یا مانیتور) نشان دهیم، نیاز است تا محورها نسبت به خط افقی و عمودی انحراف داشته باشند که در نحوه ترسیم آیزومتریک شرح داده خواهد شد.
تفاوتهای نقشه دو بعدی و آیزومتریک را میتوان در لیست زیر مشاهده کرد:

• تفاوت در تعداد ابعاد
• تفاوت در زاویه محورها نسبت به افق
• تفاوت در پیچیدگی

ویژگی	نقشه‌های دوبعدی	نقشه‌های ایزومتریک
نمایش	مسطح و بدون عمق	نمای سه بعدی
هدف	نمایش اطلاعات خاص از یک شی	نمایش ساختار شی یا فضا در محیط سه بعدی
کاربرد	نقشه‌های جغرافیایی، پلان‌ها، نقشه‌های مدار	طراحی صنعتی، معماری، مهندسی مکانیک
مزایا	ساده و قابل فهم	نمایش بهتر عمق و حجم، درک بهتر شکل کلی
معایب	نمایش محدود از عمق، نیاز به چندین نما	ممکن است برای افراد مبتدی پیچیده باشد

تفاوت آیزومتریک با نقشه پرسپکتیو

تفاوت ایزومتریک و پرسپکتیو در نحوه نمایش سه‌بعدی اجسام و فضا بر روی سطح دو بعدی است. هر دو روش برای ایجاد احساس عمق و فضای سه‌بعدی استفاده می‌شوند، اما اصول و ویژگی‌های متفاوتی دارند.

• تفاوت در زوایا: زاویه‌های ثابت (120 درجه) در آیزومتریک
• تفاوت در اندازه و مقیاس : در آیزومتریک اندازه‌ها بدون تغییر باقی می‌مانند.
• خطوط موازی : در پرسپکتیو خطوط موازی به سمت نقاط دور در افق (نقطه گریز) می‌روند.

ویژگی‌های نقشه‌های آیزومتریک:

1- زاویه محورها :
در نقشه‌های آیزومتریک، محورهای مختصات به گونه‌ای رسم می‌شوند که زاویه بین هر دو محور ۱۲۰ درجه باشد.

2- عدم تغییر مقیاس:
در این نوع نقشه، مقیاس‌ها در هر سه جهت برابر هستند.

3- نمایش سه‌بعدی در صفحه دو‌بعدی:
این نقشه‌ها در عین دو‌بعدی بودن، عمق و ارتفاع را نشان می‌دهند.

4- سادگی ترسیم:
با وجود نمایش سه‌بعدی، ترسیم این نقشه‌ها به نسبت روش‌های پیچیده‌تر مانند پرسپکتیو ساده‌تر است.

کاربرد نقشه ایزومتریک

نقشه‌های ایزومتریک به دلیل ویژگی‌های سه بعدی، در زمینه‌های مختلفی کاربرد دارند. این نقشه‌ها چون قادر به نمایش حجم و ابعاد سه‌بعدی اجسام بدون انحراف اندازه‌ها هستند، در زمینه‌های فنی و مهندسی بسیار مفیدند.
در ادامه برخی از کاربردهای مهم نقشه‌های ایزومتریک آورده شده است:

• طراحی‌های مهندسی و معماری
• نقشه‌کشی صنعتی و مدل‌سازی 3D
• نقشه‌برداری و زمین شناسی
• بازی‌ها و طراحی گرافیکی
• نقشه‌ کشی مکانیک و الکترونیک
• طراحی سیستم‌های لوله‌کشی (Piping) و تجهیزات.

کاربرد آیزومتریک در پایپینگ

در طراحی و مهندسی سیستم‌های پایپینگ (لوله‌کشی)، نقشه‌های ایزومتریک نقش بسیار مهمی دارند. مهمترین نقشه های مورد استفاده در دفتر فنی پایپینگ عبارتند از : نقشه های پلن ، نقشه های P&ID و نقشه های آیزومتریک.

نقشه های آیزومتریک حاوی اطلاعات استخراج شده از P&ID و پلن های پروژه هستند که به علت دارا بودن جزییات دقیق ، حاوی نکات مهمی برای کار اجرا، اسپول بندی، سرجوش های پایپینگ و متریال پایپینگ هستند.
با توجه به اطلاعاتی که در آیزومتریک درج می گردد، این نقشه ها به موارد مشخص شده در زیر کمک می کنند:

• کمک به اجرای دقیق پروژه‌های لوله‌کشی
• تسهیل در برآورد متریال (MTO: Material Take Off)
• بهبود درک تیم‌های اجرایی و مهندسی
• کاهش خطاهای طراحی و ساخت

اجزای نقشه‌های آیزومتریک پایپینگ

در یک نقشه آیزومتریک پایپینگ، موارد زیر باید درج گردد:

• خطوط لوله
• فیتینگ و اتصالات (فلنج‌ ، زانویی‌ ، سه‌راهی‌ و غیره)
• علائم و نمادها (Legend and Symbols)
• ابعاد و اندازه‌گذاری (Dimensioning)
• جهت جریان و نمایش شیب (Slope)
• جهت شمال پروژه
• Bill of Material (لیست اجزا و متریال به کار رفته مختص همان نقشه آیزو)
• اطلاعات شماره نقشه و نام شرکت و پروژه

نرم افزارهای رسم نقشه ایزومتریک پایپینگ

در گذشته نه چندان دور، نقشه آیزومتریکی که در پروژه استخراج می شد، به صورت دستی بر روی کاغذ و توسط کارشناسان دفترفنی پایپینگ رسم می گردید. ولی اکنون چنین چیزی تقریبا بعید است و کار با نرم افزارهای کامپیوتری انجام میشود.
مهمترین نرم افزارهای رسم آیزومتریک پایپینگ، اتوکد و PDMS می باشد.
نرم افزار اتوکد، به دلیل سادگی بیشتر نسبت به PDMS ، هنوز هم محبوبیت بالایی دارد. اگر چه نرم افزار PDMS بسیار پیشرفته تر و تخصصی تر است.
نرم‌افزارهای محبوب برای طراحی نقشه‌های آیزومتریک

• AutoCAD Plant 3D
• AVEVA PDMS/E3D
• SmartPlant Isometrics
• Bentley AutoPLANT
• نرم‌افزارهای جایگزین رایگان یا سبک

مراحل ترسیم یک نقشه آیزومتریک پایپینگ:

• دریافت اطلاعات اولیه
• رسم اسکچ
• افزودن علائم و جزئیات
• بررسی و تأیید نهایی نقشه

چگونه نقشه ایزومتریک بکشیم؟ (آموزش گام به گام)

1. ابتدا محورهای Z را از نقطه صفر، به سمت بالا رسم کنید.
2. سپس برای رسم محور Y ، از نقطه صفر شروع کنید و به سمت جنوب غرب، یک خط با زاویه 120 درجه نسبت به محور Z رسم کنید.
3. برای محور X مرحله 2 را به سمت جنوب شرق اجرا کنید.
4. خطوط را در هر جهت ، به اندازه مقیاس یکسان بکشید.
5. برای نمایش ارتفاع یا عمق از محور Z استفاده کنید.
6. خطوط مایل و منحنی‌ها را به صورت دقیق و متناسب رسم کنید.

سوالات متداول (FAQ)